Endometrioza i kontrast olejowy. O przełomowej metodzie zwiększającej szansę na ciążę.
Dowiedziałaś się o tym, że przyczyną Twoich problemów z zajściem w ciąże może być endometrioza? A może szukasz informacji o tym, co zwiększa szansę na ciążę w przypadku endometriozy? Niestety, to schorzenie dotyka co drugą kobietę, która boryka się z niepłodnością. To co możemy Ci zaproponować w tym wpisie, to solidna porcja wiedzy o tym, na czym polega ta choroba i jak wyglądają perspektywy leczenia. Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest endometrioza?
- Dlaczego endometrioza obniża płodność?
- O obiecujących wynikach badań nad przełomową metodą terapii, którą wprowadzamy do praktyki Instytutu Rodziny, a która może zwiększać szansę na ciążę u kobiet z endometriozą – Sono-HSG z zastosowaniem kontrastu olejowego o nazwie Lipiodol UltraFluid.
Czym jest endometrioza?
Endometrioza to choroba przewlekła wywołująca dolegliwości bólowe i niepłodność. Nazwa wzięła się stąd, że tkanka zbliżona do endometrium pojawia się poza macicą. Co ciekawe, tkanka ta nie tylko jest nieprawidłowo zlokalizowana, ale jeszcze do tego wydziela hormony oraz czynniki zapalne i przez to właśnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Dlatego o endometriozie mówi się często, że ma wpływ na całe ciało i niesie różnorodne konsekwencje choroby.
Jak objawia się endometrioza?
To dość podstępna choroba. Może manifestować się zarówno poprzez silne i długotrwałe dolegliwości bólowe, jak i poprzez silny ból brzucha jednie podczas miesiączki. Może także rozwijać się niepostrzeżenie, nie dając żadnych objawów. Ze statystyk medycznych wynika, że endometrioza dotyka od 2 do maksymalnie 10 % kobiet. To szczęśliwie niewielki procent w skali populacji ogólnej. Gdy jednak przypatrzymy się statystykom dotyczącym kobiet z niepłodnością, okazuje się, że co druga kobieta, która szuka przyczyny niepłodności, choruje na endometriozę. Dlatego też możesz spotkać się ze stanowiskiem, że u pacjentek z niepłodnością, które nie mają objawów endometriozy, warto wykonywać tzw. laparoskopię diagnostyczną, nazywaną też czasami zwiadowczą, aby poszukać ewentualnych ognisk choroby.
Dlaczego endometrioza obniża płodność?
Bezpośrednie przyczyny obniżenia płodności nadal nie są znane. W silnie nasilonych stadiach choroby dochodzi do zrostów i zaburzeń anatomicznych. Większość kobiet niepłodnych z endometriozą ma jednak budowę anatomiczną pozwalającą na zajście w ciążę. To co dotychczas zauważono, to to, że endometrioza występuje razem z zaburzeniami immunologicznymi oraz stanami zapalnymi. Jak się zapewne domyślasz, wszystkie te czynniki nie tworzą optymalnych warunków do zajścia w ciążę.
Jak leczy się endometriozę?
Jeśli celem leczenia jest poprawa płodności i opanowanie bólu towarzyszącego endometriozie, proponuje się leczenie operacyjne, które polega na doszczętnym usunięciu ognisk endometriozy. Dzięki temu hamuje się wpływ choroby na układ rozrodczy, a bezpośrednio po operacji płodność się poprawia. Skuteczność takiego leczenie jest udowodniona i zwiększa szansę na zajście w ciążę nawet w przypadku do 80% pacjentek. Dla porównania, płodność kobiet z nieleczoną endometriozą szacuje się na 3% w skali jednego miesiąca. Te statystyki tym bardziej wskazują, że endometrioza nie jest obojętna dla płodności i czasu trwania starań o ciążę.
Pojawiają się także próby zastosowania leków, które będą oddziaływać precyzyjnie na układ odpornościowy i w ten sposób wygaszać ogniska endometriozy. Na chwilę obecną, to jednak daleka przyszłość. Operacje endometriozy natomiast zawsze są inwazyjne, wiążą się z pobytem w szpitalu, kosztami i możliwością powikłań. Dlatego też coraz częściej mówi się o konieczności poszukiwania nowych i skutecznych sposobów terapii. Mniej inwazyjnych, bardziej przyjaznych pacjentkom oraz takich, z których skorzystają także te kobiety, u których z różnych względów nie można podjąć leczenia chirurgicznego.
Badanie drożności i endometrioza
Nadzieję w szukaniu nowych sposobów poprawy płodności u pacjentek z endometriozą dają wyniki badań nad zastosowaniem kontrastu olejowego w badaniu drożności jajowodów.
Ocena drożności jajowodów, to zazwyczaj jeden z najważniejszych elementów diagnostyki, przeprowadzany standardowo w formie klasycznego HSG (histerosalpingografii). Badanie to polega na podaniu do jamy macicy i jajowodów kontrastu i zrobieniu zdjęcia rentgenowskiego, na którym widoczny będzie przepływ kontrastu. Jeśli kontrast przepływa przez jajowody, oznacza to ich drożność. Samo przepuszczenie kontrastu, ze względu na ciśnienie jego podawania, może udrożnić jajowody, jeśli ich blokada nie była trwała. Zwykle do badania drożności jajowodów używa się kontrastu wodnego. Z badań naukowych wynika jednak, że szczególnie dla pacjentek z endometriozą, typ zastosowanego kontrastu ma znaczenie terapeutyczne.
Dlaczego kontrast olejowy zwiększa szansę na ciąże, a nie wodny?
Początkowo do sprawdzania drożności jajowodów używano kontrastów olejowych, jednak zostały one prawie całkowicie wyparte przez kontrasty wodne, które okazały się tańsze w użytkowaniu. Z kolei dane, jakie płyną z badań naukowych wskazują, że zastosowanie kontrastu olejowego do przepłukania jamy macicy i jajowodów, zwiększa szansę na ciążę u kobiet z endometriozą. Warto tu wspomnieć o badaniu „The FLUSH Trial”. W badaniu tym porównano dwie grupy pacjentek – z endometriozą i bez endometriozy, u których przeprowadzono zabieg przepłukania jamy macicy i jajowodów kontrastem olejowym.
Jakie były wyniki w grupie kobiet z niewyjaśnioną przyczyną niepłodności, ale bez endometriozy? W ciągu 6 miesięcy od przepłukania macicy i jajowodów kontrastem olejowym w ciążę zaszło 33% pacjentek w porównaniu do 20 %
z grupy kontrolnej, co już stanowi znaczną poprawę.
Spektakularne wyniki badań w grupie kobiet z endometriozą – prawie 5 razy większa szansa na ciążę.
Natomiast w grupie kobiet z endometriozą w ciąże zaszło 48 % kobiet. Dla prównania, w grupie kontrolnej, w której zabieg przeprowadzono zwykłym wodnym kontrastem w ciążę zaszło 10,8% kobiet. Wyniki były spektakularne, a z racji wykonania badań zgodnie z wszelkimi zasadami obiektywizmu naukowego, uznano je za przełomowe.
Dlatego też w Instytucie Rodziny postanowiliśmy skorzystać z tego naukowego dorobku. Zaproponowaliśmy pacjentkom badanie Sono-HSG z zastosowaniem kontrastu olejowego o nazwie Lipiodol Ultra Fluid, które nie wymaga zastosowania promieniowania rentgenowskiego ani hospitalizacji. Szczegóły badania opisaliśmy we wpisie pt: Nadzieja na ciążę dla pacjentek z endometriozą – Sono-HSG z użyciem Lipiodolu.
Jak długo utrzymuje się efekt leczniczy kontrastu olejowego?
Pacjentki, które brały udział w badaniu The FLUSH Trial były obserwowane przez dwa lata. Okazało się, że u pacjentek z endometriozą po upływie 6 miesięcy od zabiegu zanikał efekt dodatkowej poprawy płodności. W grupie pacjentek z niewyjaśnioną niepłodnością i bez endometriozy efekt ten utrzymywał się przez cały czas obserwacji. Co więcej, kobiety z tej grupy badawczej zachodziły w ciążę dwa razy częściej, niż pacjentki z grupy kontrolnej.
Artykuł zaczynaliśmy od tego, czym endometrioza jest. Kończymy jednak na tym, że mimo przewlekłości tej choroby, ciągle poszukiwane są nowe metody terapeutyczne, które zwiększą szansę na ciążę u kobiet z endometriozą. Dobrym tego przykładem, jest zastosowanie kontrastu olejowego do przepłukania macicy i jajowodów. Zastosowanie go, nie tylko poprawia skuteczność leczenia, ale także pozwala skrócić czas starań o ciążę, a przy tym jest względnie tani, biorąc pod uwagę ograniczenia w dostępie do radykalnego leczenie operacyjnego endometriozy. Dzięki temu ta metoda może stać się obiecującą alternatywą dla chirurgicznego leczenia endometriozy oraz dla technik wspomaganego rozrodu.
Bibiliografia
Maksym, R. B., Kuźmińska I., Ruta H. Zastosowanie etiodyzowanego oleju w leczeniu niepłodności związanej z endometriozą. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, Życie i Płodność 3(47)2021.