Poronienie – jak poradzić sobie ze stratą ciąży?
To mogło wydarzyć się niedawno? A może musisz sięgnąć wstecz pamięcią, by sobie to przypomnieć i ze zdziwieniem odkrywasz, że wszystko nagle staje się wyraziste. Strata ciąży, niezależnie, jak bardzo zaawansowanej to trudne i bolesne przeżycie, dlatego zostaje w pamięci i wpisuje się w historię życia pary. Jak odnaleźć się w tym doświadczeniu? Jak przeżyć żałobę? Jakie są psychologiczne aspekty poronienia? W tym artykule poruszymy te tematy, które mogą być pomocne małżeństwom, które doświadczyły straty.
Dlaczego nam się to przytrafiło?
Pytanie, które Tobie też może przychodzić do głowy dotyczy przyczyn poronień. Dlaczego nam się to przytrafiło? Co zrobiłam źle? Ciężkie torby z zakupami? Trening na siłowni? Może zjadłam coś co zaszkodziło? Nic nie zrobiłaś źle. To co się wydarzyło nie jest Twoją winą. Przyczyn poronień może być wiele. Do najczęstszych należą m.in. nieprawidłowości genetyczne, wrodzone wady macicy, zaburzenia układu odpornościowego, przyczyny hormonalne i wiele innych. W Instytucie Rodziny parom po stratach pomagają lekarze z naszej poradni położniczo ginekologicznej. Wspierają ich także instruktorki Modelu Creighton, ponieważ czasami już z obserwacji cyklu można zauważyć sygnały o zwiększonym ryzyku poronienia.
Straciliśmy ciążę, co dalej?
Wydawać by się mogło, że ciąża kończy się narodzinami. Taka jest naturalna kolej rzeczy. Tym bardziej bolesnym staje się doświadczenie straty. Szczególnie wtedy, kiedy od lat staracie się o ciążę i kiedy wreszcie się udaje. Radość miesza się z nadzieją, że teraz będzie już tylko lepiej. Nie zawsze jednak tak jest. Statystyki medyczne w kwestii poronień wskazują, że 15 do 25% ciąż jest ronionych. Więc jeżeli wydaje Ci się, że wszyscy dookoła są szczęśliwymi rodzicami, a kobiety, które zachodzą w ciąże, po prostu szczęśliwie rodzą dzieci, to tak nie jest. Jest to temat trudny, ale także na tyle nieoswojony, że niełatwo o nim mówić. Być może zauważyłaś jednak, że gdy pojawia się w przyjacielskich rozmowach, w atmosferze zrozumienia i zaufania, wychodzą z cienia historie aniołkowych dzieci. Pojawia się też przestrzeń na to, by podzielić się swoimi trudnymi emocjami, takimi jak żal, smutek, poczucie przygnębienia czy beznadziei. Możemy dzięki temu nazwać swoje przeżycia i wpleść je w swoją historię. Sprzyja temu także pożegnanie utraconego dziecka
Pochówek nienarodzonego dziecka
Do pochówku dziecka nienarodzonego mają prawo wszyscy rodzice, nawet jeśli do straty doszło na wczesnych etapach ciąży. Trzeba jednak zadbać o niezbędne dokumenty takie jak karta zgonu i/lub karta urodzenia martwego dziecka. Oba dokumenty wydaje szpital.
Karta zgonu jest wystarczająca by pochować maleństwo. Należy złożyć wniosek w szpitalu o wydanie karty zgonu dziecka i jest to jedyny dokument potrzebny do tego, by pochować nienarodzone dziecko.
Natomiast karta martwego urodzenia pozwala na rejestrację dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego i jest podstawą do otrzymania zasiłku pogrzebowego. Aby otrzymać kartę martwego urodzenia konieczne jest określenie płci dziecka. Jeśli można to ustalić bez wykonywania badań genetycznych, szpital ma obowiązek wydania takiej karty i przekazania jej do Urzędu Stanu Cywilnego. Na tej podstawie można zarejestrować dziecko i otrzymać akty urodzenia dziecka z informacją o martwym urodzeniu.
Jeśli ciąża była bardzo wczesna, płeć można określić tylko poprzez badanie DNA. Trzeba poinformować o zamiarze wykonania badań genetycznych szpital. Niestety są to badania pełnopłatne, ale tylko na ich podstawie można wnioskować o kartę martwego urodzenia. Przy czym koszt ten jest zwracany w ramach zasiłku pogrzebowego. Jeśli rodzice nie zdecydują się lub nie mogą pochować dziecka nienarodzonego, obowiązek ten spoczywa na instytucjach państwowych. Dodatkowe informacje można znaleźć w poradniku, przygotowanym przez Instytut Na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
Symboliczne pożegnanie
Nie zawsze udaje się pochować nienarodzone dziecko, szczególnie wtedy jeśli do poronienia doszło na bardzo wczesnym etapie ciąży. Bywa też tak, że nie udaje się uzyskać w tym wsparcia czy pomocy kogoś z zewnątrz. Jeżeli to Wasza historia, nie obarczajcie się winą. W tamtym momencie i z zasobami, które wtedy mieliści, nie byliście w stanie tego zrobić. Pożegnajcie wasze dziecko wtedy, kiedy będziecie na to gotowi. Sami wiecie najlepiej, jak to zrobić i co przyniesie Wam ukojenie.
My możemy tylko podpowiedzieć. Jeśli chcecie, możecie nadać maleństwu imię, nawet jeśli nie wiecie jakiej było płci, zdajcie się na swoją intuicję Niektóre pary wybierają napisanie listu do nienarodzonego maleństwa albo wypuszczają baloniki do nieba. Czasami ulgę przynosi pisanie pamiętnika, namalowanie obrazu, czy napisanie wiersza. Pomocne może być także odwiedzanie na cmentarzu miejsca poświęconego dzieciom nienarodzonym, a jeśli takiego miejsca nie ma, to można wybierać zaniedbany dziecięcy nagrobek i o niego zadbać. Wszystkie te działania pozawalają poradzić sobie ze stratą, ale także symbolicznie zamknąć to doświadczenie. Domknięcie, tego co się wydarzyło pozwala otworzyć się na nowy etap, chociaż ze stratą dziecka w swojej historii.
Wsparcie bliskich i specjalistów
To, co także pomaga to szukanie wsparcia innych osób w grupach wsparcia, warsztatach dla kobiet i par, które doświadczyły poronienia. W Instytucie Rodziny parom po stracie od lat pomaga psycholog Agata Powojewska. Warto także wiedzieć, że kobiety, które doświadczyły poronienia są bardziej narażone na depresję, zespół stresu pourazowego (ang. PTSD), i lęk. Z badań naukowych wynika, że od 8 do 20% kobiet w pierwszych 6 tygodniach po poronieniu doświadcza objawów depresji. Lęk pojawia się u 18- 32%. W obu sytuacjach stan psychiczny poprawia się w przeciągu roku. Natomiast u 25 do 39% kobiet obserwuje się PTSD. To, co w szczególności sprzyja pogorszeniu stanu psychicznego to zaburzenia psychiczne w przeszłości, niska satysfakcja ze związku, niskie wsparcie, wcześniejsze straty ciąży i niepłodność. Dlatego tak ważna jest czujność najbliższego otoczenia osieroconych rodziców, ale także lekarzy prowadzących. Jeśli pojawią się takie objawy jak:
- obniżenie nastroju i zobojętnienie,
- brak przyjemności z rzeczy, które wcześniej dawały zadowolenie, drażliwy i zmienny nastrój,
- ograniczenie aktywności życiowej, aż do trudności z wykonaniem zadań z codziennego życia,
- pesymistyczna ocena teraźniejszości i przyszłości,
- nieokreślony lęk,
- poczucie beznadziejności i utraty sensu życia,
- zaburzenia uwagi i koncentracji,
- zaburzenia snu,
- spadek libido,
- utrata apetytu.
Różnica pomiędzy żałobą i depresją
Czasami może się wydawać, że stan kobiety jest bezpośrednim wynikiem żałoby, którą przeżywa po stracie. Zarówno w żałobie, jak i depresji pojawia się wycofanie z kontaktów społecznych, smutek i obniżony nastrój. Jednak w żałobie, nie pojawia się pełen obraz objawów, niezbędnych do zdiagnozowania depresji. Co więcej, nawet w żałobie osoba doświadcza oprócz trudnych uczuć, także tych przyjemnych, a z czasem trudne uczucia zaczynają słabnąć. W depresji wszystko jest ciągle trudne i nie do zniesienia. Dlatego tak ważna jest, by nie bagatelizować objawów, nie zrzucać ich samodzielnie na karb żałoby. Nieoceniona tu będzie pomoc psychiatry, który będzie potrafił rozpoznać, czy stan kobiety wynika z doświadczenia poronienia, czy może wiążę się z rozwijającą się depresją a także podejmie ewentualne leczenie.
Słowami aniołkowej mamy…
Na zakończenie, słowa mamy, która doświadczyła strat dzieci:
„Kiedy ktoś pytał mnie o to czy mam dzieci, na początku nie wiedziałam, co odpowiedzieć. Teraz odpowiadam, że mam dzieci w niebie… Nazywam moje dzieci Aniołkami a o sobie myślę, że jestem aniołkową mamą. Nie jest to komfortowe macierzyństwo, ale jest jedynym, jakie znam. Tak jak kiedyś nosiłam w sobie przez krótką chwilę życie, tak teraz wciąż noszę w sobie nadzieję, że kiedyś będę mogła przytulić moje maleństwo.”
Bibliografia:
Borowiecka-Kluza J.Depresja. MP dla pacjentów. Depresja | Psychiatria – Medycyna Praktyczna dla pacjentów (mp.pl)
Brudkiewicz P. Żałoba i depresja w przebiegu żałoby. MP dla pacjentów. Żałoba i depresja w przebiegu żałoby | Psychiatria – Medycyna Praktyczna dla pacjentów (mp.pl)
Farren J., Mitchell-Jones N., Verbakel J.Y., Timmerman D., Jalmbrant M., Bourne T., The psychological impact of early pregnancy loss. Human Reproduction Update, Vol.24, No.6 pp. 731–749, 2018
Łuczak-Wawrzyniak J., Czarnecka-Iwańczuk M., Bukowska A., Konofalska N. Wczesne i późne psychologiczne skutki utraty ciąży. Ginekol Pol. 2010, 81, 374-377.